Ìîíãîë÷óóä õ¿íèé ýðõ õýìýýõ îéëãîëòîä ñîíãîõ ñîíãîãäîõ, ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, àìüä ÿâàõ, ýð¿¿ë àþóëã¿é îð÷èíä àìüäðàõ ãýñýí õýäõýí óõàãäàõóóíûã õàìðóóëæ, áóñäûã íü îðõèãäóóëæ èðñýí þì áîëîâ óó. Õ¿íèé ýðõèéí òóõàé îéëãîëò èéíõ¿¿ õÿçãààðëàãäàæ, äýýðõ óõàãäàõóóíààñ ÷ äóòààõã¿é ýðõ¿¿ä òýð á¿ð ìàíàé íèéãýìä õºíäºãäºõã¿é áàéãààã áèäíèé àìüäðàë õýò óëñòºðæäºãòýé õîëáîí òàéëáàðëàæ áîëìîîð ñàíàãäàíà. Ìàíàéõíû ¿ëãýðëýõ äóðòàé Àìåðèê, áàðóóíû îðíû èðãýäèéí òîëãîéä õàðèí ÷ óëñòºðæèõ áèø òîãòâîðòîé àìüäðàõ ãýñýí îéëãîëò äàâàìãàéëäàã ãýõýä áîëíî. Òèéìýýñ òýä ººðòºº áîëîí ¿ð óäàìäàà íºëººëºõ¿éö õîðòîé õ¿íñ èä÷èõýýä, ÷èéã òàòäàã ãóòàë ºìñ÷èõººä, õ¿¿õäýäýý äýëõèéí çàõ çýýëýýñ øàõàãäñàí òîãëîîìîîð òîãëóóë÷èõààä òºâ òàëáàéäàà õýí íýãíèéã îãöîð ãýýä ñóóæ áàéäàãã¿é áèç. Òýãæ ñóóõûí ÷ õýðýã àëãà. Òýæýýëëýã, ÷àíàðòàé, àþóëã¿é õîîë óíäààð õàíãàãäàõ, ñî¸ë óëàìæëàëäàà íèéöñýí õ¿íñýý õýðýãëýõ, õîîë õ¿íñ õóäàëäàí àâàõ ÷àäàâõèòàé áàéõ çýðýã ýðõýý ýäýëñýí øèã ýäëýæ, õàíãàãäñàí øèã õàíãàãääàã òýäýíä áèäíèé ýíý õèéðõýë óòãàã¿é ñàíàãäàæ áàéæ ìýäýõ. ßàãààä ãýâýë, ñîíãîõ ñîíãîãäîõ, ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ ýðõýýñýý äóòààõã¿é ýðõýý îðõèãäóóë÷èõñàí áîëîõîîð òýð. Ãýõäýý ýíý ìýò îëíûã ýñ äóðäààä õ¿íñíèé ýðõèéí çºð÷ëèéí òàëààð öººí ¿ã õýëüå. Õ¿éòýí ñýð¿¿í óóð àìüñãàëûí îíöëîãèéã õàðãàëçàí õîíîãò àâàõ èë÷ëýãèéí õýìæýýã 2700 êèëîêàëîðèîð òîãòîîñîí áàéäàã ÷ àéë ºðõèéí äèéëýíõ íü ýíý èë÷ëýãòýý õ¿ðñýí õîîë õ¿íñ õýðýãëýæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Ñóóðèí ãàçðûí àéëóóä öàëèí áîëîí îëîõ îðëîãîî õ¿íñíèé äýëã¿¿ðò áàðüöààëæ õîíîãèéí õîîëîî çàëãóóëäàã æèøèã òîãòñîí. պ人ä àìüäðàãñàä õàðèí àðèëæààíû áàíêинд õýä ãóðâàí ìàëàà òàâüæ, ºðèéí ñ¿ëæýýíä íýãä÷èõýýä áàéíà. Çàñãèéí ãàçðààñ õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã 108 ìÿíãàí òºãðºã áàéõààð òîãòîîñîí íü õ¿íñíèé ýðõèéí õýðýãæèëòýä íºëººëæ áóé. ªíººäºð 108 ìÿíãàí òºãðºãººð äºðâºí àì òýæýýæ áóé õ¿í îëîí. Ýìçýã á¿ëãèéí èðãýä, òýäíèé ãýð á¿ë ºäºðò öººí óäàà õîîëëîæ, ãîëëîí 2-3 íýð òºðëèéí èë÷ëýã ìóóòàé õ¿íñèéã óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýõ íü õîîë òýæýýëèéí íààä çàõûí õýðýãöýýãýý õàíãàæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Èéì íºõöºëä õ¿íñýý õóäàëäàí àâàõ ÷àäàâõòàé áàéõ òóõàéä ñàíàõûí ÷ õýðýãã¿é þì. Òýãýõýýð õ¿í àìûí ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõ ñóë áàéñíààð õîîë õ¿íñýýð äàìæóóëàí àâäàã çàðèì àìèí äýì, ýðäýñ áîäèñûã ìºí ë àâ÷ ÷àäàõã¿é áàéíà ãýñýí ¿ã. ßëàíãóÿà, àìèí äýì, àìèí õ¿÷èë, ýðäýñ áîäèñûí ãîë ýõ ¿¿ñâýð áîëîõ, ºíäºã, çàãàñ çýðãèéã áàðàã õýðýãëýæ ÷àäàõã¿é áàéãààã îëîí õ¿í õ¿ëýýí çºâøººðºõ áèç ýý. Íèéò õ¿í àìûí 36,2 õóâèéí ÿäóóðàë ñ¿¿ëèéí 10 æèë õàäãàëàãäàæ, 2006 îíîîñ õîéø õîòûí ÿäóó èðãýä îðëîãûíõîî 46 õóâèéã, õºäºº îðîí íóòãèéí ÿäóó èðãýä îðëîãûíõîî 58 õóâèéã õîîë õ¿íñýíäýý çàðöóóëæ áàéãàà õýðíýý óíä öàéíààñ àâàõ èë÷ëýãýý õàíãàëòòàé àâ÷ ÷àäàõã¿é áàéãàà þì. Àæèëã¿é áàéãàà èðãýä, ìàë÷èä ãàð äýýðýý áýëýí ìºí㺠áàéõã¿éãýýñ õàëàìæ, òýòãýâýð, èðãýíèé ¿íýìëýõýý õóâü õ¿í áîëîí áàðüöààëàí çýýëä¿¿ëýõ ãàçàð áàðüöààëàõ, ýìýãòýé÷¿¿ä íü ýýìýã ç¿¿ëò, ãýðèéí òàâèëãà, õºðãºã÷, óãààëãûí ìàøèí, õèâñ õèâñýíöýðýý òàâüæ, ºðõèéí õ¿íñýý çàëãóóëàõ ÿâäàë ìàíàé íèéãýìä íèéòëýã áîëñîí. ̺í ìîíãîë õ¿í áàéãàëü öàã àãààðûí îíöëîãòîî òîõèðñîí, óëàìæëàëò õ¿íñýý õýðýãëýõ ýðõ çºð÷èãäºæ áàéíà. Ìàë÷èí, òàðèàëàí÷èä ººðñ人 ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íýý çàõ çýýëä íèéë¿¿ëæ, àìüæèðãààãàà äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ õàíãàãäàõã¿é áàéñààð. Òýä á¿òýýãäýõ¿¿íýý õýðýãëýã÷äýä øóóä õ¿ðãýõ òîãòîëöîî á¿ðäýýã¿é. Ñ¿¿ ãýõýä, õºäººä èë¿¿äýë á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ¿íýã¿éäýæ áàéõàä ñóóðèí ãàçàð îëäîæ ºãºõã¿é íàíäèí ýðäýíý áîë÷èõ æèøýýíèé. Ýíýõ¿¿ îðîí çàéã ñàéíààð õýëâýë íºõºæ, ìóóãààð öîëîëâîë øóëæ àìüäàð÷ áóé óëñ áîë ÷åíæ¿¿ä. ×åíæèéí àðìè ºñ÷ ºíäèéõèéí õýðýýð ¿éëäâýðëýã÷-õýðýãëýã÷ õî¸ð õî¸óëàà õîõèðñîîð áàéãààã õàà õààíàà ìýääýã áîëîâ÷ ººð÷ëºãäºæ øèíý÷ëýãäñýí ç¿éë õàðàãäàõã¿é áàéíà. Îðîí íóòàãò ºðõèéí àæ àõóé õºãæèõã¿é, õºãæñºí ÷ òîìðîõã¿é áàéãààãààñ òýä õºãæèæ áàñ ÿäóóðëààñ ãàðäàãã¿é òîéðîã ¿ðãýëæèëñýýð. Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ¿éë ÿâö õÿíàëòã¿é ºðíºñíººð òîìîîõîí àæ àõóéí íýãæ¿¿ä èõ õýìæýýíèé ãàçàð ýçýìøèí, ºðõèéí àæ àõóé ýðõëýã÷äýä ãàçàð ò¿ðýýñë¿¿ëýõ áîëñîí íü òýäíèé àøèã îðëîãîä íºëººëñºí. ̺í óóë óóðõàéí ¿éëäâýðëýë ìàëûí áýë÷ýýð, óñíû ýõ ¿¿ñâýðèéã õîìñäóóëæ, ìàë÷èí ºðõèéí àæ àõóéãàà õºãæ¿¿ëýí, ÿäóóðëààс ãàðàõàä íü ñààä áîëæ, óëìààð óëàìæëàëò àìüæèðãààíû àðãà çàìàà îðõèí õîò ðóó í¿¿õýä õ¿ðãýæ áàéíà. ÕÕÀÀ-í ñàëáàð 2009 îíû ýöñèéí áàéäëààð, 114,2 ñàÿ äîëëàðûí òºñºë, õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëñíýýñ 70,2 õóâü íü áóöàëòã¿é òóñëàìæ áàéæýý. Çýýë òóñëàìæèéí öóâàà õ¿íñíèé ãîëëîõ ñàëáàðò èéí õºâºðñººð áàéõàä íèéò õ¿í àìûí 60 øàõàì õóâèéã ýçýëæ áàéãàà ýìçýã á¿ëýã, íýí ÿäóó èðãýä, ìàë÷èí ºðõ¿¿ä õ¿íñíèé õîìñäîëä óëàì ºðòºæ, ¿íäýñíèé ¿éëäâýð¿¿ä äîòîîäûí õýðýãöýýãýý á¿ðýí õàíãàõóéö õýìæýýíä õ¿ð÷ àæèëëàõã¿é áàéãààã þóòàé õîëáîæ îéëãîõ ¸ñòîé áîë. Àþóëã¿é õ¿íñýýð õàíãàãäàõ ýðõèéí òóõàé ìàíàéõàí õèë õÿçãààð íýýñýí öàãààñ ýõëýí ÿðüñàí. Íýã ¿åý áîäâîë, øàâüæòàé áóäàà, ºòòýé àëèì, ÿñíû ãóðèëûí òóõàé äóðäàãäàõ íü öººðñºí ÷ áàéäàë õýâèéí ò¿âøèíä õ¿ðýýã¿é ë áàéíà. Àþóëã¿é õ¿íñ õýðýãëýõ òóõàéä, ãàäíààñ ë àþóëûí õàðàíãà äýëääýã ãýõ ìýòýýð îéëãîõ ºðººñãºë þì. Ìàë ñ¿ðýã, ìàë ýìíýëýã õóâüä î÷ñîíîîð óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýã òàðèëãà õàíãàëòã¿é, ò¿¿íýýñ óëáààëæ ìàëààñ õ¿íä õàëäâàðëàäàã áðóöåëë¸ç, ñ¿ðüåý, ÿì, ëåéêîç çýðýã ºâ÷íèéã õàçààðëàæ ÷àäàõã¿é, ÿìàðòàà æèë á¿ðèéí çóí, íàìàð áðóöåëë¸çòîé ñ¿¿íèé ñýðýìæë¿¿ëýã õýâëýë ìýäýýëëýýð òàñðàõã¿é öàöàãäàæ áàéõ âý. Òîìîîõîí á¿ñ íóòàãò õèìèéí õîðò áîäèñûí õóóëü áóñ õýðýãëýýíèé õîð õºíººë ¿ðãýëæèëæ, ãàçàð òàðèàëàí, õ¿íñíèé íîãîîíû óðãàöàä íºëººëæ áàéãààã ¿ã¿éñãýõ àðãàã¿é. Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé õÿíàëò ñóë áàéãààãààñ ÷àíàð àëäàãäàæ, íèéò õ¿í àìûí äóíä õîîë áîëîâñðóóëàõ òîãòîëöîîíû ºâ÷ëºë íýìýãäýæ, íàñ áàðàëòûí òîäîðõîé øàëòãààí áîëæ áàéíà. Æèëèéí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé äèéëýíõ õóâèéã èìïîðòîîð õàíãàæ, ò¿¿íèé 40 ãàðóé õóâèéã ã¿íèé áîëîí ãààëèéí øèíæèëãýýíä õàìðóóëäàã ãýñýí ñòàòèñòèê ñîíñîæ áàéñàí ñàíàãäàíà. Àþóëã¿é õ¿íñýýð õàíãàãäàõ òàë äýýð äàí õÿíàëò, øèíæèëãýýíýýñ ãàäíà ¿çëýã øàëãàëòûí òîãòîëöîî, òåõíèêèéí õ¿÷èí ÷àäàë, çàðèì òîõèîëäîëä òºðèéí àëáàí õààã÷èéí ¸ñ ç¿éã¿é àâèð, ìýäëýã ìýðãýæëèéí äóòàãäàëòàé áàéäàë, àâëèãà çýðýã îëîí àñóóäàë íºëººëæ áóé. ÓÌÕÃ-ûí õ¿íñíèé õÿíàëò, øèíæèëãýýíä 97451 äýýæèíä 238073 ¿ç¿¿ëýëò øèíæèëñíèé 17, õ¿íñíèé ò¿¿õèé ýäèéí 463 äýýæèéí 39 õóâü íü òóñ òóñ áîõèðäîëòîé ãàð÷ýý. ̺í õ¿íñíèé íÿí ñóäëàëûí øèíæèëãýýíä õàìðàãäñàí íèéò 70926 äýýæèéí 9.6 õóâü íü íÿíãèéí áîõèðäîëòîé, õèìèéí øèíæèëãýýãýýð 4.0 õóâü íü õîðòîé, 10 õóâü íü õ¿íä ìåòàëëûí áîõèðäîëòîé ãàðñàí àæ. Ýíý ìýòýýð ýðãýö¿¿ëæ áîäâîë õ¿í àìàà ÷àíàðòàé õîîë òýæýýëýýð õàíãàõ, òýãýõèéí òóëä ºðõèéí îðëîãûã íýìýãä¿¿ëýõ, àæëûí áàéðûã îëíîîð áèé áîëãîõ, õóâèéí õýâøëèéã äýìæñýí öîãö áîäëîãûã ÿâóóëàõ ãýýä íýãýýñ íºãººä óëáààòàé îëîí àñóóäàë ñºõºãäºõ íü. Òèéìýýñ õ¿íýý äýýäýëñýí àðä÷èëñàí íèéãýìä õ¿íñ òîéðñîí àñóóäëûã õºíäºõã¿éãýýð áèä õààøàà ÷ ÿàõ áèëýý äýý.
No comments:
Post a Comment